Refundacija PDV kupcu prvog stana vrši se u skladu sa odredbama člana 56a Zakona o porezu na dodatu vrednost (“Sl. glasnik RS”, br. 84/2004, 86/2004 – ispr., 61/2005, 61/2007, 93/2012, 108/2013, 6/2014 – usklađeni din. izn., 68/2014 – dr. zakon, 142/2014, 5/2015 – usklađeni din. izn., 83/2015, 5/2016 – usklađeni din. izn., 108/2016, 7/2017 – usklađeni din. izn., 113/2017, 13/2018 – usklađeni din. izn., 30/2018, 4/2019 – usklađeni din. izn., 72/2019, 8/2020 – usklađeni din. izn. i 153/2020 – dalje: Zakon) i člana 10a Pravilnika o postupku ostvarivanja prava na povraćaj PDV i o načinu i postupku refakcije i refundacije PDV (“Sl. glasnik RS”, br. 107/2004, 65/2005, 63/2007, 107/2012, 120/2012, 74/2013, 66/2014, 44/2018 – dr. zakon, 104/2018 i 87/2020 – dalje: Pravilnik). Naime, fizičko lice − punoletni državljanin Republike, sa prebivalištem na teritoriji Republike, koji kupuje prvi stan, ima pravo na refundaciju PDV za kupovinu prvog stana, na osnovu podnetog zahteva, pod uslovom da od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiče prvi stan nije imao u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike i da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena prodavcu uplatom na tekući račun prodavca, odnosno na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom u slučaju prodaje stana kao hipotekovane nepokretnosti, odnosno u izvršnom postupku kada se uplata cene stana sa PDV vrši uplatom na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom. Međutim, ukoliko neki od propisanih uslova nije ispunjen, fizičko lice koje kupuje stan nema pravo na refundaciju PDV po tom osnovu.
U slučaju zaključenja ugovora o kupoprodaji stana kod kojeg su na strani prodavca dva obveznika PDV – suvlasnika građevinskog zemljišta na kojem je izgrađen građevinski objekat u kojem se nalazi predmetni stan, pri čemu je izgradnja objekta izvršena na osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji zaključenog između prodavaca, a finansiranje dela izgradnje tako što je jednom od prodavaca – suvlasnika, tj. vlasnika idealnog dela od 98/100 građevinskog zemljišta odobren kredit od poslovne banke u cilju projektnog finansiranja izgradnje objekta, zbog čega je ugovoreno da će kupac isplatiti ukupnu cenu stana, sa PDV, uplatom na račun prodavca – korisnika kredita (vlasnika idealnog dela od 98/100 građevinskog zemljišta), kupac stana može da ostvari refundaciju PDV po osnovu uplate kupoprodajne cene stana na račun prodavca – korisnika kredita u iznosu koji je srazmeran njegovom vlasništvu na građevinskom zemljištu (98%), ako su ispunjeni svi drugi propisani uslovi.
Napominjemo, u navedenom slučaju nije reč o prodaji stana kao hipotekovane nepokretnosti kada se uplata kupoprodajne cene vrši na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom, konkretno u skladu sa Zakonom o hipoteci (“Sl. glasnik RS”, br. 115/2005, 60/2015, 63/2015 – odluka US i 83/2015).
* * *
Odredbom člana 56a stav 1. Zakona propisano je da pravo na refundaciju PDV za kupovinu prvog stana, na osnovu podnetog zahteva, ima fizičko lice – punoletni državljanin Republike, sa prebivalištem na teritoriji Republike, koji kupuje prvi stan (dalje: kupac prvog stana).
Saglasno odredbi stava 2. istog člana Zakona kupac prvog stana može da ostvari refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana, pod sledećim uslovima:
1) da od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiče prvi stan nije imao u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike;
2) da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena prodavcu uplatom na tekući račun prodavca, odnosno na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom u slučaju prodaje stana kao hipotekovane nepokretnosti, odnosno u izvršnom postupku kada se uplata cene stana sa PDV vrši uplatom na odgovarajuće račune u skladu sa zakonom.
U skladu sa odredbom člana 56a stav 4. Zakona, pravo na refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana može se ostvariti za stan čija površina za kupca prvog stana iznosi do 40 m 2, a za članove njegovog porodičnog domaćinstva do 15 m 2 po svakom članu koji nije imao u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike u periodu iz stava 2. tačka 1) ovog člana, a za vlasnički udeo na stanu do površine srazmerne vlasničkom udelu u odnosu na površinu do 40 m 2, odnosno do 15 m 2.
Ako kupac prvog stana kupuje stan površine koja je veća od površine za koju u skladu sa stavom 4. ovog člana ima pravo na refundaciju PDV, pravo na refundaciju PDV može da ostvari do iznosa koji odgovara površini stana iz stava 4. ovog člana (član 56a stav 5. Zakona).
Prema odredbi člana 56a stav 6. Zakona, porodičnim domaćinstvom kupca prvog stana, u smislu stava 4. ovog člana, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda kupca prvog stana, njegovog supružnika, kupčeve dece, kupčevih usvojenika, dece njegovog supružnika, usvojenika njegovog supružnika, kupčevih roditelja, njegovih usvojitelja, roditelja njegovog supružnika, usvojitelja kupčevog supružnika, sa istim prebivalištem kao kupac prvog stana.
U skladu sa članom 56a stav 7. Zakona, pravo na refundaciju PDV iz stava 1. ovog člana nema:
1) kupac stana koji je ostvario refundaciju PDV po osnovu kupovine prvog stana;
2) član porodičnog domaćinstva kupca prvog stana za kojeg je kupac prvog stana ostvario refundaciju PDV, u slučaju kada taj član porodičnog domaćinstva kupuje stan;
3) kupac stana koji je stekao prvi stan bez obaveze prodavca da za promet tog stana plati porez na prenos apsolutnih prava po osnovu kupovine prvog stana u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu;
4) član porodičnog domaćinstva kupca stana koji je stekao prvi stan bez obaveze prodavca da za promet tog stana plati porez na prenos apsolutnih prava po osnovu kupovine prvog stana u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, a za koga je ostvareno to poresko oslobođenje.
Nadležni poreski organ, po sprovedenom postupku kontrole ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava na refundaciju PDV koji moraju da budu ispunjeni na dan overe ugovora o kupoprodaji stana, osim uslova iz stava 2. tačka 2), odnosno stava 3. ovog člana koji mora da bude ispunjen na dan podnošenja zahteva za refundaciju PDV, donosi rešenje o refundaciji PDV kupcu prvog stana (član 56a stav 8. Zakona).
Prema odredbi člana 10a stav 1. Pravilnika, kupac prvog stana iz člana 56a Zakona ostvaruje refundaciju PDV u skladu sa Zakonom, na osnovu pismenog zahteva, koji podnosi nadležnom poreskom organu.
Odredbom člana 10a stav 2. Pravilnika propisano je da se stanovima, u smislu ovog pravilnika, smatraju stambeni objekti, ekonomski deljive celine u okviru tih objekata, kao i vlasnički udeli na tim dobrima (dalje: stan).
Odredbom člana 10a stav 3. Pravilnika propisano je da je nadležni poreski organ iz stava 1. ovog člana organizaciona jedinica Poreske uprave koja je nadležna za prijem evidencione prijave obveznika PDV – prodavca stana u skladu sa Pravilnikom.
Zahtev iz stava 1. ovog člana podnosi se na Obrascu RFN – Zahtev kupca prvog stana za refundaciju PDV, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (član 10a stav 4. Pravilnika).
Prema odredbi stava 5. istog člana Pravilnika uz zahtev iz stava 1. ovog člana dostavlja se:
1) izvod iz matične knjige rođenih;
2) uverenje o državljanstvu;
3) dokaz o prebivalištu (overena fotokopija lične karte ili potvrda o prebivalištu);
4) overena kopija ugovora o kupoprodaji stana;
5) račun ili drugi dokument koji služi kao račun o kupoprodaji stana u kojem je iskazan PDV;
6) dokaz da je ugovorena cena stana sa PDV u potpunosti isplaćena uplatom na tekući račun prodavca, odnosno dokaz da je na ime ugovorene cene stana sa PDV isplaćen iznos koji nije manji od iznosa PDV obračunatog za prvi prenos prava raspolaganja na stanu uplatom na tekući račun prodavca u slučaju kupovine stana pod neprofitnim uslovima iz člana 56a stav 3. Zakona;
7) overena izjava kupca stana da kupuje prvi stan.
Odredbom člana 10a stav 6. Pravilnika propisano je da ako kupac prvog stana zahteva refundaciju PDV i po osnovu člana, odnosno članova njegovog porodičnog domaćinstva, pored dokumenata iz stava 5. ovog člana, dostavlja i:
1) dokument kojim se potvrđuje da je fizičko lice po osnovu koga kupac prvog stana zahteva refundaciju PDV član porodičnog domaćinstva kupca prvog stana u skladu sa članom 56a stav 6. Zakona;
2) dokaz o prebivalištu člana porodičnog domaćinstva (overena fotokopija lične karte ili potvrda o prebivalištu).
Izjava kupca stana da kupuje prvi stan iz stava 5. tačka 7) ovog člana daje se na Obrascu IKPS PDV – Izjava kupca stana da kupuje prvi stan, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (član 10a stav 7. Pravilnika).
Prema odredbi člana 10a stav 8. Pravilnika, nadležni poreski organ iz stava 3. ovog člana, po sprovedenom postupku kontrole ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava na refundaciju PDV, rešenjem odlučuje o zahtevu u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva, a u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja vrši se refundacija PDV.”
(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-250/2021-04 od 22.3.2021. godine)