Opšte je pravilo da se rashodi koji nisu nastali u svrhu poslovanja ne priznaju u poreskom bilansu obveznika -član7a stav 1. tačka 8) Zakona o porezu na dobit pravnih lica (u daljem tekstu Zakon), osim ako Zakonom nije drukčije uređeno.
Stoga su članom 15. Zakona propisani rashodi koji se priznaju u određenom iznosu kao poreski rashod bez obzira sto nemaju poslovni karakter. U skladu sa tim članom Zakona, u ograničenom iznosu priznaju se:
- izdvajanja koja obveznik vrši za određene namene (zdravstvene, humanitarne, obrazovne itd.);
- izdaci za ulaganja iz oblasti kulture i kinematografije;
- rashodi po osnovu članarina;
- izdaci za reprezentaciju.
Izdvajanja koja obveznik vrši za određene namene (zdravstvene, humanitarne, obrazovne itd.);
S tim u vezi, odredbom člana 15. st. 1. i 2. Zakona propisano je da se kao rashod u poreskom bilansu obveznika priznaju izdaci u zbirnom iznosu najviše do 5% od ukupnog prihoda za sledece namene (bez obzira što nisu u vezi sa poslovanjem obveznika) :
- zdravstvene,
- obrazovne
- naučne
- humanitarne, odnosno otklanjanje posledica nastalih u slučaju vanredne situacije, koji su učinjeni Republici, autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave.
- verske i sportske namene
- zaštitu životne sredine,
- davanja učinjena ustanovama, odnosno pružaocima usluga socijalne zaštite osnovanim u skladu sa zakonom koji uređuje socijalnu zaštitu
Navedeni izdaci mogu biti priznati u poreskom bilansu samo ako se kumulativno ispune dva uslova, a to su:
– da je izdvajanje izvršeno licima registrovanim, odnosno osnovanim za navedene namene, u skladu sa posebnim propisima i
– da predmetna lica navedena davanja isključivo koriste za obavljanje delatnosti navedene u članu 15. stav 1. tačka 1) Zakona.
S tim u vezi, na teret rashoda se ne može priznati izdvajanje koje je učinjeno direktno fizičkom licu, u cilju humanitarne pomoći, budući da fizička lica nisu lica koja su registrovana za obavljanje humanitarne delatnosti.
Dakle, da bi se obvezniku priznao rashod u skladu sa članom 15. Zakona, potrebno je da obveznik obezbedi dokaz da je primalac sredstava predmetna sredstva iskoristio za odgovarajuće namene kao što su
odluka organa društva o doniranju, ugovor, otpremnica, dostavnica, izvod banke, izveštaj o korišćenju doniranih sredstava, izjava korisnika donacije o nameni korišćenja za predmetna davanja
Za priznavanje rashoda u poreskom bilansu, nije od uticaja na koji način je davanje izvršeno, tj. da li je davanje učinjeno u novcu, dobrima ili uslugama, već je bitno da su ostvarena navedena dva uslova.
Uslovi za priznavanje izdataka za humanitarne namene iz člana 15. stav 1. tačka 2) Zakona
Kada su u pitanju izdaci navedeni u ovoj odredbi (izdaci za humanitarnu pomoć, odnosno otklanjanje posledica nastalih u slučaju vanredne situacije, koji su učinjeni Republici, autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave), za priznavanje tih izdataka (u ograničenom iznosu) ne zahteva se ispunjenje uslova koji se traže za izdatke iz člana 15. stav 1. tačka 1) Zakona.
Izdvajanja iz člana 15. stav 1. tač. 1) i 2) Zakona, posmatraju se zbirno za potrebe priznavanja u poreskom bilansu, pa ako ta izdvajanja (u zbirnom iznosu) prelaze 5% ukupnog prihoda, iznos koji prelazi propisano ograničenje neće biti priznat na teret rashoda u poreskom bilansu.
Napominjemo da se pod ukupnim prihodom podrazumeva prihod koji je obveznik evidentirao u poslovnim knjigama, nezavisno od načina na koji se taj prihod evidentira u bilansu uspeha. Dakle u ukupni prihod ulaze svi iznosi iskazani na računima klase 6 (Prihodi), uključujući i prihode iskazane na računima grupe 62 (Prihodi od aktiviranja učinaka i robe) i 63 (Promena vrednosti zaliha učinaka), nezavisno od toga što iznosi prihoda sa navedenih računa nisu iskazani u bilansu uspeha na odgovarajućim (AOP) pozicijama na kojima se iskazuju prihodi, već se po osnovu prihoda iskazanih na predmetnim računima vrši korekcija poslovnih rashoda iskazanih (na odgovarajućoj AOP poziciji) u bilansu uspeha.
Iznos koji se po ovom osnovu ne priznaje u poreskom bilansu, iskazuje se u Obrascu PB1, na red. br. 22.
Izdaci za ulaganja iz oblasti kulture
Prema odredbi člana 15. stav 3. Zakona, izdaci za ulaganja u oblasti kulture, uključujući i kinematografsku delatnost, priznaju se kao rashod u iznosu najviše do 5% od ukupnog prihoda.
Pravilnikom o ulaganjima u oblasti kulture koja se priznaju kao rashod (“Sl. glasnik RS”, br. 78/2018) bliže se uređuje šta se u smislu navedenog člana Zakona smatra ulaganjem u oblasti kulture koje se priznaje kao rashod.
Prema odredbama člana 3. Pravilnika, ulaganje u oblasti kulture iz člana 2. ovog pravilnika priznaje se kao rashod ukoliko se ulaganje vrši u ustanove kulture, umetnička udruženja, fakultete, akademije, umetničke škole i druga domaća pravna lica koja su registrovana u sledeće podgrupe delatnosti prema Uredbi o Klasifikaciji delatnosti (“Sl. glasnik RS”, br. 54/2010):
91.01 ; 91.02 ; 91.03; 91.04 ; 90.03; 59.11 ; 59.20 ; 58.1 .
Iznos izdataka po ovom osnovu koji prelazi propisano ograničenje, iskazuje na red. br. 23. Obrasca PB1.
Rashodi po osnovu članarina
Odredbama člana 15. st. 4. i 5. Zakona propisano je da se članarine komorama, savezima i udruženjima priznaju kao rashod u poreskom bilansu najviše do 0,1% ukupnog prihoda.
Članarine čija je visina propisana zakonom priznaju se kao rashod u iznosu koji je propisan zakonom. Članarine koje obveznici plaćaju Privrednoj komori Srbije, u skladu sa Zakonom o privrednim komorama i odlukom skupštine Privredne komore Srbije, priznaju se u poreskom bilansu obveznika bez ograničenja.
Izdatak po ovom osnovu koji prelazi propisano ograničenje iskazuje na red. br. 24 Obrasca PB1.
Priznavanje izdataka po osnovu reprezentacije u poreskom bilansu
Prema odredbi člana 15. stav 6. Zakona, izdaci za reprezentaciju priznaju se kao rashod u iznosu do 0,5% od ukupnog prihoda.
Podsećamo da počev od utvrđivanja poreza na dobit pravnih lica za 2019. godinu, izdaci za reklamu i propagandu se priznaju bez ograničenja, u skladu sa opštim pravilima.
Troškovi reklame su neposredno povezani sa poslovanjem poreskog obveznika, dok troškovi reprezentacije imaju posrednu i opštu vezu sa poslovanjem poreskog obveznika.
Na kraju, napominjemo da se izdaci za reprezentaciju koji prelaze propisano ograničenje iskazuju na red. br. 25. Obrasca PB1.