(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 401-00-00119/2020-02 od 24.2.2020. godine)
1. U vezi plaćanja naknade kada po pretežnoj šifri delatnosti obveznik pripada jednoj grupi (npr. ima veliki uticaj na životnu sredinu), a po delatnosti čijim je obavljanjem ostvario najviše prihoda pripada drugoj grupi (npr. ima srednji negativan uticaj na životnu sredinu), obaveštavamo sledeće:
U skladu sa članom 2. Uredbe o kriterijumima za određivanje aktivnosti koje utiču na životnu sredinu prema stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu koji nastaje obavljanjem aktivnosti, iznosima naknada (“Sl. glasnik RS”, br. 86/2019 i 89/2019 – dalje: Uredba), kriterijumi za određivanje negativnog uticaja aktivnosti koje utiču na životnu sredinu pravnih lica i preduzetnika utvrđuju se u okviru pretežne delatnosti koju obavlja obveznik naknade.
Pod pretežnom delatnošću, u smislu ove uredbe, smatra se ona delatnost koja je registrovana kod Agencije za privredne registre kao i delatnost čijim je obavljanjem pravno lice i preduzetnik ostvario najviše prihoda u godini koja prethodi godini za koju se vrši utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine (član 2. stav 2. Uredbe).
Imajući u vidu da se kriterijumi za određivanje negativnog uticaja aktivnosti koje utiču na životnu sredinu utvrđuju u okviru pretežne delatnosti koju obavlja obveznik naknade, iznos naknade za plaćanje opredeljuje se samo na osnovu jedne pretežne delatnosti pravnog lica. Prema tome, kada obveznik po pretežnoj šifri delatnosti pripada jednoj grupi koja npr. ima veliki uticaj na životnu sredinu, a najviše prihoda ostvaruje obavljanjem druge delatnosti koja nije registrovana kod Agencije za privredne registre, ta druga delatnost se u smislu Uredbe smatra pretežnom delatnošću, a iznos naknade za plaćanje određuje se u skladu sa stepenom negativnog uticaja koji ta (pretežna) delatnost ima na životnu sredinu, uključujući i slučaj da ima manji stepen uticaja na životnu sredinu od stepena uticaja delatnosti registrovane kod Agencije za privredne registre.
2. U vezi pitanja kako nadležni organ jedinice lokalne samouprave formira bazu podataka, odnosno kako utvrđuje koja pravna lica i preduzetnici su obveznici naknade na teritoriji jedinice lokalne samouprave i ko treba da podnese prijavu, ako obveznik sam to ne učini, odnosno ne odazove se na poziv LPA za podnošenje prijave, obaveštavamo sledeće:
Mišljenja smo da nadležni organ jedinice lokalne samouprave može na osnovu registra pravnih lica i preduzetnika, šifre registrovne delatnosti i šifara delatnosti koje su navedene u Prilogu Uredbe, da formira bazu podataka, obveznika naknade. Pored toga, podatke o obveznicima koji posluju na teritoriji LPA mogu preuzeti iz podataka za utvrđivanje lokalne takse za isticanje firme na poslovnom prostoru.
Ukoliko obveznik ne podnese propisanu prijavu (Obrazac 1, odnosno Obrazac 2) LPA može u skladu sa zakonom kojim se uređuje poreski postupak i poreska administracija obavezu naknade u postupku poreske kontrole i činjeničnog stanja utvrđenog u postupku kontrole ili na osnovu podataka iz evidencija nadležnih organa, odnosno dokumentacije izdate od strane nadležnih organa.
3. U vezi plaćanja naknade u situaciji kada obveznik obavlja više delatnosti koje imaju različit uticaj na životnu sredinu (pripadaju različitim grupama) i na više opština, postavlja se pitanje da li naknadu plaća samo za pretežnu delatnost i to po opštinama gde tu delatnost obavlja, kao i da li to znači da se za sve druge delatnosti koje nisu pretežne ne plaća naknada na opštinama gde ih obavlja, dajemo sledeće mišljenje:
Obveznik naknade u smislu člana 134. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara (“Sl. glasnik RS”, br. 95/2018, 49/2019 i 86/2019 – usklađeni din. iznosi – dalje: Zakon) je pravno lice, odnosno preduzetnik koje obavlja određene aktivnosti koje utiču na životnu sredinu. U skladu sa Uredbom kriterijumi za određivanje negativnog uticaja aktivnosti koje utiču na životnu sredinu pravnih lica i preduzetnika utvrđuju se u okviru pretežne delatnosti koju obavlja obveznik naknade. S tim u vezi, naknada se plaća na svim teritorijama jedinica lokalne samouprave, odnosno gradskih opština, na kojima obveznik obavlja aktivnost. Naime, za svrhu utvrđivanja iznosa naknade za plaćanje posmatra se obveznik i pretežna delatnost koju obveznik obavlja opredeljena u skladu sa Uredbom, a ne pojedini organizacioni delovi.
4. Takođe, postavljeno je pitanje kako se tretira Grad Beograd, koji kao jedinica lokalne samouprave ima 17 gradskih opština, s obzirom da se u skladu sa Uredbom iznos obračunate naknade deli ukupnim brojem jedinica lokalne samouprave a uzimajući u obzir da se ovaj javni prihod uplaćuje sa pozivom na broj opštine, dajemo sledeće mišljenje:
U skladu sa članom 3. Zakona o lokalnoj samoupravi (“Sl. glasnik RS”, br. 129/2007, 83/2014 – dr. zakon, 101/2016 – dr. zakon i 47/2018) lokalna samouprava ostvaruje se u opštini, gradu i gradu Beogradu (dalje: jedinica lokalne samouprave). Imajući u vidu navedenu odredbu, kao i odredbu člana 137. Zakona prema kojoj utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine iz člana 134. stav 1. tačka 1) ovog zakona vrši organ jedinice lokalne samouprave u čijoj su nadležnosti utvrđivanje, kontrola i naplata javnih prihoda, rešenjem za kalendarsku godinu, za obavljanje aktivnosti na teritoriji jedinice lokalne samouprave, odnosno gradske opštine, mišljenja smo da se gradovi ne računaju kao jedna jedinica lokalne samouprave već da se uzima broj gradskih opština na kojima obveznik obavlja aktivnost.
5. Pored prethodno navedenog postavljeno je i pitanje da li se u broj jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji obveznici obavljaju aktivnost uzimaju u obzir opštine s Kosova?
U skladu sa Zakonom o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije (“Sl. glasnik RS”, br. 129/2007, 18/2016 i 47/2018) teritorijalnu organizaciju Republike Srbije čine i opštine sa teritorije Kosova i Metohije a iste su uređene članom 16. navedenog zakona. Napominjemo da je predmetni zakon u nadležnosti Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave. Takođe, potrebno je sa Upravom za trezor sagledati mogućnost utvrđivanja i naplate javnih prihoda sa teritorije Kosova i Metohije.
6. Po pitanju kako se obračunava naknada za novoosnovano odnosno brisano pravno lice ili preduzetnika, u toku godine, s obzirom da je članom 3. stav 5. Uredbe propisano da se iznos naknade iz stava 1.-3. ovog člana, utvrđuje za kalendarsku godinu, obaveštavamo sledeće:
U skladu sa članom 138. stav 1. Zakona, obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine iz člana 134. stav 1. tačka 1) ovog zakona, dužan je da podnese prijavu sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade organu jedinice lokalne samouprave u čijoj su nadležnosti utvrđivanje, kontrola i naplata javnih prihoda do 31. jula svake godine za koju se utvrđuje naknada.
Shodno članu 138. stav 3. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, prijava iz stava 1. tog člana podnosi se i u slučaju promene podataka koji su od uticaja na utvrđivanje naknade, u roku od 15 dana od dana nastanka promene.
Prema tome, u slučaju da je obveznik osnovan u toku perioda za koji se vrši utvrđivanje naknade, odnosno da je obveznik brisan u toku godine, podnosi se prijava organu nadležnom za utvrđivanje naknade (i to svim LPA na čijim teritorijama obavlja ili je obavljao aktivnost), s obzirom da su ti podaci od uticaja na utvrđivanje naknade. S tim u vezi, mišljenja smo da se naknada za odgovarajuću kalendarsku godinu utvrđuje srazmerno periodu obavljanja aktivnosti koje su od uticaja na životnu sredinu.
7. Takođe, navodite da se prema članu 4. Zakona o računovodstvu (“Sl. glasnik RS”, br. 73/2019), odredbe tog zakona ne odnose na budžete i korisnike budžetskih sredstava, stambene zgrade, kao i na organizacije obaveznog socijalnog osiguranja, ako posebnim propisima nije drukčije uređeno, kao i na crkve i verske zajednice, osim u delu obavljanja privredne ili druge delatnosti, u skladu sa propisima kojima je uređeno obavljanje tih delatnosti. S tim u vezi postavljate pitanje kako te kategorije pravnih lica plaćaju naknadu, s obzirom da se ne razvrstavaju, pri čemu nije propisano oslobođenje za njih i njihove delatnosti su sadržane u Prilogu?
Korisnici budžetskih sredstava, stambene zgrade, organizacije obaveznog socijalnog osiguranja kao i crkve i verske zajednice osim u delu obavljanja privredne ili druge delatnosti nisu obveznici predmetne naknade u smislu Uredbe, imajući u vidu da se ne registruju kod Agencije za privredne registre, izuzev crkve i verske zajednice u delu obavljanja privredne ili druge delatnosti, kao i da se na navedena lica ne primenjuju odredbe Zakona o računovodstvu.
8. U vezi pitanja da li pravna lica koja nisu plaćala naknadu u skladu sa članom 6. Uredbe o kriterijumima za određivanje aktivnosti koje utiču na životnu sredinu prema količini zagađenja, odnosno stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu koji nastaje obavljanjem aktivnosti, iznosima naknada, uslovima za oslobađanje od plaćanja naknade ili njeno umanjenje, kao i kriterijumima koji su od značaja za uticaj fizičkih lica na životnu sredinu (“Sl. glasnik RS”, br. 29/2019 i 55/2019) imaju pravo da u skladu sa članom 5. Uredbe, obračunaju i plate naknadu za 2019. godinu u roku od 15 dana od dana njenog stupanja na snagu, obaveštavamo da navedena pravna lica nisu bila obveznici naknade u periodu od 01.03.2019. godine zaključno sa 6.12.2019. godine, pa se stoga navedena odredba ne odnosi na iste.
9. U dopisu navodite da je u članu 5. Uredbe propisano da obveznik treba sam da obračuna i na propisani uplatni račun javnih prihoda uplati naknadu za 2019. godinu, najkasnije u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe, a da je tek odredbom (član 4. Pravilnika) novog Pravilnika propisano podnošenje prijava za ove obveznike, pitanje je do kog roka su obveznici koji su izvršili obračun i plaćanje naknade po prethodno važećoj uredbi trebali da podnesu prijavu na obrascu JLS-1, odnosno JLS-2, obaveštavamo:
Odredbom člana 4. Pravilnika o izgledu, sadržini i načinu dostavljanja prijave sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade koju je obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine dužan da podnese organu jedinice lokalne samouprave, odnosno prijave koju je obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine dužan da podnese nadležnom organu jedinice lokalne samouprave, odnosno gradskoj upravi mesečno za preuzimanja, odnosno isporuke robe u toku meseca (“Sl. glasnik RS”, br. 93/2019 – dalje: Pravilnik) precizirano da obveznici naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine koji obračunaju i na propisani uplatni račun javnih prihoda uplate naknadu za 2019. godinu podnose prijavu u skladu sa propisom koji je važio do dana stupanja na snagu ovog pravilnika.
S tim u vezi, napominjemo da je obveznik bio u obavezi da dostavi prijavu na obrascu JLS-1, odnosno Obrascu JLS-2 do 31.07.2019. godine, kao i da odredba člana 4. Pravilnika samo precizira da se prijava podnosi na tim (prethodno propisanim) obrascima. Prema tome, mišljenja smo da je obveznik koji nije dostavio prijavu nadležnoj JLS u zakonom propisanom roku, trebao u momentu obračunavanja i plaćanja da dostavi prijavu, međutim nema smetnji da se prijava podnese nakon toga ili po pozivu nadležne JLS, s obzirom da je u tim slučajevima izvršen obračun i uplata naknade.
10. Postavljeno je pitanje roka za podnošenje prijava za period od 7.12. do 31.12.2019. godine. S tim u vezi obaveštavamo sledeće:
Podzakonskim aktima nije propisan rok za podnošenje prijave za period od stupanja na snagu Uredbe do kraja 2019. godine. Međutim, imajući u vidu da obveznici shodno Zakonu, podnose prijavu sa podacima od značaja za utvrđivanje obaveze na propisanim obrascima za podnošenje prijava (Obrazac 1 i Obrazac 2), za tekuću godinu najkasnije do 31. jula 2020. godine, mišljenja smo da do navedenog roka dostavljaju prijavu za 2019. godinu kao i prijavu za 2020. godinu. Ukazujemo da nema smetnji da obveznici dostave prijavu za 2019. godinu s obzirom da raspolažu svim podacima od značaja za utvrđivanje obaveze za 2019. godinu, odnosno da LPA može pozvati obveznike da u ostavljenom roku dostave na propisanom obrascu podatke od značaja za utvrđivanje naknade za 2019. godinu.
11. U vezi pitanja popunjavanja polja prijave “Jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji obavlja pretežnu delatnost”, dajemo sledeće mišljenje:
Smatramo da se u prijavu Obrazac 1, u polje “Jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji obavlja pretežnu delatnost” unose nazivi JLS na čijoj teritoriji obveznik obavlja aktivnost od uticaja na životnu sredinu, a ne samo broj JLS na čijoj teritoriji obveznik obavlja aktivnost od uticaja na životnu sredinu.ʺ
Prijava sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređenje životne sredine